Haftanın Olgusu-154 (2 Eylül 2024)

Haftanın Olgusu

Editör
Dr. Nursel Yurttutan
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Radyoloji Anabilim Dalı
Kahramanmaraş
2 Eylül 2024
ÖyküBulgularAyırıcı TanıTanıTartışmaKaynaklar
31 yaş, K
Baş ağrısı

Doç. Dr. Begümhan BAYSAL
Asist. Dr. Muhammed Furkan TAPAN
İstanbul Medeniyet Üniversitesi
Radyoloji Anabilim Dalı
- Adenohipofiz superiorunda, suprasellar sisterna düzeyinde 14×10 mm boyutlarda, T2A sekansta hiperintens (mavi oklar), FLAIR sekansta adenohipofizden net ayrılamayan (kırmızı oklar), optik kiazma alt konturunda indentasyona neden olan (turuncu oklar), belirgin diffüzyon kısıtlaması göstermeyen (sarı oklar), T1A sekansta BOS’a göre yüksek sinyal özelliğinde hafif hipointens (mor oklar) kistik lezyon izlenmektedir.
- IV kontrast madde enjeksiyonundan sonra alınan dinamik T1 serilerde adenohipofizde normal homojen kontrast tutulumu izlenmektedir (yeşil oklar). Suprasellar sisternayı dolduran kistik lezyon düzeyinde belirgin kontrast tutulumu saptanmamış olup solid komponent izlenmemiştir (pembe oklar). Hipofiz sapı posteriora deplase görünümde olup normal kontrastlanma göstermektedir (lacivert oklar).
- Rathke kleft kisti
- Hipofiz kistik makradenom
- Araknoid kist
- Epidermoid kist
- Kranioyofarenjiyom
- Teratom
Rathke Kleft Kisti
Rathke Kleft Kisti
- Rathke kesesi, embriyolojik gelişimin 4. haftasında, ilkel ağız boşluğunun çatısından rostral bir kese olarak oluşur. Kesenin ön duvarı adenohipofizin pars distalisini oluşturur. Kesenin arka duvarı çoğalmaz ve pars intermedia olarak kalır. Kesenin lümeni, normalde gerileyen bir yarık (Rathke yarığı) oluşturacak şekilde daralır. Bu yarığın genişlemeyle birlikte varlığını sürdürmesinin Rathke kleft kistinin kaynağı olduğuna inanılmaktadır.
- Kistin duvarı tipik olarak tek bir kolumnar hücre epiteli tabakasıyla kaplıdır, sıklıkla goblet hücreleri içerir ve sıklıkla siliyerdir. Makroskobik olarak beyaz görünen ve sıklıkla kist duvarına yapışık olan (serbest yüzen de olabilir) intralüminal nodül, dökülmüş hücrelerin neden olduğu katı dokudan oluşur.
- Radyolojik olarak, genellikle başka nedenlerle yapılan görüntüleme çalışmaları sırasında tesadüfen saptanırlar. Bu kistler genellikle asemptomatik olsa da, görme bozuklukları veya hipofiz disfonksiyonu gibi klinik semptomlara neden olacak kadar büyüyebilirler.
- Optik kiyazma basısına bağlı görme şikayetleri, hipofiz dokusuna ve hipofiz sapı basısına bağlı olarak hipofizer disfonksiyon ve/veya baş ağrısı şeklinde semptom verirler.
- Genellikle %15 oranında otopsi serilerinde fark edilir. Çocuklarda nadir görülür. Erişkinlerde kadınlarda erkeklere oranla 2 kat daha sık görülürler.
Görüntüleme Bulguları
- Rathke kleft kistleri (RKK), tamamen intrasellar, suprasellar uzantılı intrasellar (intrasuprasellar) veya tamamen suprasellar yerleşim gösterebilirler. Olguların %40’ı tamamen intrasellar ve %60’ı suprasellar uzantıya sahiptir. Tamamen suprasellar yerleşim nadirdir.
- RKK’ler tipik olarak manyetik rezonans görüntüleme (MRG)’de konumları, sinyal özellikleri ve kontrast tutmamaları ile karakterize edilir. MRG’de, RKK’ler tipik olarak orta hat yerleşimli, iyi sınırlı kistik lezyonlar olarak görülür.
- Kontrastsız BT de; izo-hipodens olabilir, kist duvarında ince kalsifikasyonlar içerebilir (vakaların %10-15’inde görülür).
- T1A sekansta kist sıvısının protein içeriğine bağlı olarak beyin parankimine göre hipo-izointens görülebilir. T1A sekansta olguların %50’si hiperintens (yüksek protein içeriği), %50’si hipointens sinyal içerir.
- T2A sekansta genellikle hiperintens görünürler, ancak bu kist içeriğine göre değişebilir. Olguların %70’i hiperintens, %30’u izo veya hipointens izlenebilir.
- RKK’ler genellikle kontrast tutulumu göstermez, nadiren kist duvarında ince kontrastlanma görülebilir.
- Vakaların %65-75’inde intrakistik nodül (dot sign) mevcuttur. Nodül genellikle T1A hiperintens ve T2A hipointenstir, ancak çevredeki sıvının sinyaline bağlı olarak saptanması güçleşebilir.
- Hipofiz kistik makroadenom: Sıvı-sıvı seviyesinin varlığı (intrakistik hemoraji ile ilişkili), septasyon içermesi, orta hattan uzak yerleşim, tipik olarak ‘figure of eight’ görünümünde suprasellar uzanım ve intrakistik nodülün izlenmemesi hipofiz adenomu lehine önemli görüntüleme özellikleridir.
- Araknoid kist: Rathke kleft kisti ile çok benzer görüntüleme özelliklerine sahip olmakla birlikte araknoid kistler tüm sekanslarda BOS sinyal özelliğindedir. Kontrast tutulumu göstermezler.
- Epidermoid kist: Suprasellar yerleşimli epidermoid kistlerin Rathke kleft kisti ile ayrımlarında en belirgin bulgu difüzyon kısıtlamalarıdır.
- Kraniofarenjiyom: Suprasellar lokalizasyon, kalsifikasyon ve kontrastlanan solid komponent varlığı kraniyofarenjiyom için karakteristiktir. Papiller kranioyofarenjiyomlar MRG’de yoğun kontrastlanma gösteren ve küçük nekrotik alanlar içeren solid suprasellar tümörler olup çoğunlukla yetişkinlerde saptanır. Adamantinomatöz kraniofarenjiyomlar (AK) çocukluk çağında saptanan suprasellar tümörlerdir (%75) ve vakaların %20-25’inde küçük bir intrasellar bileşen bulunur. AK’ler multiloküle kistik lezyon görünümünde olup yoğun kontrastlanma gösteren solid komponentleri bulunabilir. %90 olguda kalsifikasyon mevcuttur. T1A sekansta kistler kortekse oranla izo-hiperintens (yüksek protein içeriği nedeniyle “motor oil cysts”) sinyal içerirler. T2A sekansta olguların yaklaşık %80’i tümüyle veya kısmen hiperintens sinyal gösterirler. Bu tümörlerin büyük olma eğilimi vardır, üçüncü ventrikülün üstüne doğru uzanırlar, damarları sararlar ve komşu yapılara yapışırlar.
- Teratom: Orta hat yapılarından kaynaklanır ve genellikle pineal bölgede veya daha nadiren suprasellar bölgede meydana gelir. Multikistik özellikte olup kontrastlanan solid komponent içerirler. Yağ komponenti T1A sekanta hiperintens olarak izlenir. Olgun teratomlar tüm ekto-, mezo- ve endodermal katmanların hücrelerini içerir, ancak tüm teratomlar üç doku katmanını da göstermez, bu da tanılarını daha zor hale getirebilir.
- Osborn AG, Preece MT. Intracranial cysts: radiologic-pathologic correlation and imaging approach. Radiology. 2006;239(3):650-664. doi:10.1148/radiol.2393050823
- Brou C, Tatar IG. Different Faces of Rathke’s Cleft Cyst. J Belg Soc Radiol. 2023;107(1):15. doi:10.5334/jbsr.3047
- Chotai S, Liu Y, Pan J, Qi S. Characteristics of Rathke’s cleft cyst based on cyst location with a primary focus on recurrence after resection. J Neurosurg. 2015;122(6):1380-1389. doi:10.3171/2014.12.JNS14596
- Byun WM, Kim OL, Kim D. MR imaging findings of Rathke’s cleft cysts: significance of intracystic nodules. AJNR Am J Neuroradiol. 2000;21(3):485-488.
- Park M, Lee SK, Choi J, et al. Differentiation between Cystic Pituitary Adenomas and Rathke Cleft Cysts: A Diagnostic Model Using MRI. AJNR Am J Neuroradiol. 2015;36(10):1866-1873. doi:10.3174/ajnr.A4387